Vroeger en elders: Aswoensdag, Palmzondag: grote schoonmaak, Witte Donderdag, Goede Vrijdag, Paaszaterdag, Paaszondag


Een paar jaar geleden bleek uit onderzoek dat driekwart van de jongeren niet weet wat Pasen inhoudt. En de vraag was een meerkeuzevraag! Toch geven Nederlanders jaarlijks meer dan 1 miljard euro uit aan Paasinkopen. Dat geeft wel ongeveer aan hoe de gemiddelde Nederlander Pasen ziet. Tijd voor wat achtergrondinformatie!

Aswoensdag

Aswoensdag is de woensdag na Carnaval die het begin inluidt van veertig dagen vasten. Een tijd van bezinning. Wat is belangrijk in het leven? In de kerk wordt een askruisje op het voorhoofd aangebracht. De as is gemaakt van de palmtakjes van het jaar ervoor en wordt gezegend. De as herinnert mensen eraan dat ze sterfelijk zijn (‘tot as zullen wederkeren’). Daarnaast is as vruchtbaar en reinigend.

Palmzondag: grote schoonmaak

De zondag voor Pasen is het Palmzondag en tijd voor de grote schoonmaak. Alles moet oor Pasen op zijn ‘paasbest’ zijn. Met name in Rooms-Katholieke streken trekken kinderen op Palmzondag met een palmpasenstok in optocht door dorpen en steden. De palmpasenstok is een kruis of stok versierd met vruchten, snoepgoed, suikereitjes en bovenop een broodhaantje. De stokken werden gezegend en mee naar huis genomen als bescherming tegen onheil.
Ze zingen liedjes (“Palm palm Pasen, ei koerei, over ene zondag, krijgen wij een ei, 1 ei is geen ei, twee ei is een half ei, drie ei is een paasei.”) en brengen paaseitjes of andere Paaspresentjes bij ouden van dagen. In ruil hiervoor krijgen ze meestal iets lekkers of zelfs geld.

De Palmpasenoptocht is ontstaan door een vermenging van een kerkelijk gebruik (de herdenking van de intocht van Jezus in Jeruzalem) en de niet-kerkelijke meiboomviering (het ronddragen van de meiboom ten teken van de naderende lente). Vroeger liepen er ook volwassenen mee en maakte een Palmezel deel uit van de optocht. Na de hervorming in Noordwest-Europa werd Palmpasen echter verboden, omdat het een rooms feest was. In het midden van de 17de eeuw was het een verboden gebruik en eind 18de eeuw is het weer terug, maar nu als kinderfeest.

In de kerk wordt de hoogmis gevierd. Tijdens de hoogmis gaat de processie de kerk uit. Onder het zingen van een loflied op Christus, werden de deuren naar het schip gesloten. De subdiaken klopte drie keer met de stok van het processiekruis met daarop een palmtak op de deuren, waarna deze door de koster worden geopend. De aanwezigen gaan vervolgens de kerk weer in.

Witte Donderdag

De donderdag voor Pasen is de dag van het Laatste Avondmaal. Tijdens het avondmaal voorspelde Jezus zijn twaalf discipelen het verraad van Judas en de verloochening door Petrus. De paus spreekt op deze dag zijn ‘urbi et orbi’ uit, boetelingen worden weer tot de kerk toegelaten en gevangen krijgen kwijtschelding van hun straf. Vanaf dat moment tot Paaszondag zwijgen de kerkklokken. In de Katholieke kerk wordt het kruis met een wit doek afgedekt.

Goede Vrijdag

Het lijden van Jezus en zijn opoffering voor de mensheid wordt door Christenen herdacht op Goede Vrijdag. Op deze dag wordt streng gevast en verzamelt men zich om drie uur in de kerk voor de kruisweg voor een oefening van devotie.

Paaszaterdag

Op Paaszaterdag (stille of heilige zaterdag) om 12 uur ‘s middags eindigt de vastenperiode die begint op Aswoensdag. Christenen herdenken dan de wederopstanding van Jezus. Op zaterdagochtend werd eeuwen lang het nieuwe licht en het nieuwe water gewijd. In 1951 werden deze Goede Weekplechtigheden zelfs verplicht gesteld door paus Pius XII.

Achterin de kerk kon iedereen vers gewijd water halen om mee naar huis te nemen. In andere kerken werd het wijwater rondgebracht, zoals de melkboer de melk rondbrengt. Het wijwater werd gebruikt om het net schoongemaakte huis te zegenen. Meestal was het wijwater gratis, maar soms gaf men in ruil hiervoor gekookte eieren die aan de armen konden worden uitgedeeld.

Tegenwoordig worden de liturgische plechtigheden van de dag voor Pasen op de avond van Paaszaterdag gevierd, gevolgd door de eucharistieviering van Pasen zelf. Tijdens deze Paaswake wordt de Paaskaars aangestoken ten teken van de verrijzenis van Jezus.

Paaszondag

Paaszondag is een feestdag die in veel gezinnen begint met het verstoppen en zoeken van paaseieren. Gevolgd door een uitgebreid Paasontbijt of Paasbrunch, met eiergerechten, een Paasstol en roomboter in de vorm van een lam.

Vanharte

Vanharte is de grootste en meest bekende feestsite van Nederland. Bij ons vind je informatie over alle bekende en minder bekende feestdagen en feesten.

Recente artikelen